Selasa, 15 Mei 2012

CERITA SI PISO SUMALIM

Piso Somalin


Bege hamu majolo hupatorang sada turi-turian namasa di sada luat na margoar Luat Habinsaran di tano Batak, ima na margoar: Turi-turian ni si Piso Sumalim
Ia si Piso Sumalim ima sada anak ni raja, ditingki di bortian dope ibana nunga ditinggalhon amangna ibana ala naung marujung ngolu. Dung sorang ibana dibaen inongna ma ibana margoar si Piso Sumalim.
Dung magodang ibana gabe doli-doli na ganteng dihaposoonna, marsangkap ma ibana marhasohotan asa mangalap boru ibana bahen dongan saripena. Songon hasomalan di halak Batak, ingkon luluanna ma boru ni tulangna parjolo. Molo adong do, ingkon do usahahononna laho mangalului nagabe donganna saripe. Alani i tubu ma dipingkiranna laho manungkun inana pangintubu manang na didia do huta ni tulangna. Dung disungkun ibana inana pangintubui i dia do huta ni tulangnai, roma alus ni inanai mandok, ‘ueee… anak hasian anggo tulangmu ndang adong, na mapultak sian bulu do ahu madedek sian langit’.
Jadi dung songoni alus ni inanai gabe tarsonggot jala longang ma si Piso Sumalim umbegesa hatai. Gabe loja ma ibana mamingkiri hatai huhut dipahusor-husor di bagasan rohana ala ndang masuk tu rohana jolma mapultak sian bulu manang madekdek sian langit. Alani i ndang sonang rohana ia so dipaboa inanai huta ni tulangna. Dungi didokma mandok inanai, ‘ndang dung dope hea hubege adong jolma na mapultak sian bulu manang na madekdek sian langit’. Molo ndang olo ho da inang pabotohon didia do da tulang, ba olo ma ahu gabe tu pandelean’. Alani i disuru innaima ibana borhat dohot hatobanna namargoar si Tangkal Tabu mangalului huta ni tulangnai tu luat Pahae. Di lehon ma dohot sada hoda asa adong hundul-hundulan ni si Piso Sumalim dohot balanjo saleleng di pardalanan.
Dung borhat si Piso Sumalim dohot hatobanna si Pangkal Tabu, tung mansai loja do dihilala nasida namanjalahi hutani tulangnai alani daona. Di tongan dalan jumpang nasida ma sada batang aek namansai tio ima Aek Simarlailai goarna di Pansur Napitu Tarutung. Didokma asa maridi nasida di batang aek i Simarlai-lai ala tung masai lambok jala tio aek i. Alai didokma tu hatobannai asa parpudi si Tangkal Tabu maridi, asa adong manjaga pangkean ni si Piso Sumalim di tingki maridi ibana. Dung sahat di paridian i si Piso Sumalim, di bungka si Tangkal Tabu ma pangkean hatoban sian dagingna jala dipangke ma pangkean ni si Piso
Sumalim ditiop ma dohot podangna.
Dung sae maridi si Piso Sumalim di bereng ibana ma naung di pangke si Tangkal Tabu abitna dohot podang nai. Jadi didokma mandok si Tangkal Tabu, ‘boasa pangkeonmu paheanku?’ dungi roma hata ni si Tangkal Tabu, “saonari ahu nama Raja jala homa gabe hatobanku. Molo ndang olo ho, ba podang onma hubahen pamatehon ho’. Alani i gabe oloma si Piso Sumalim mamangke pahean ni hatobanna i. Jala naso jadi paboaon ni si Piso Sumalim tu manang ise di bagasan parjanjian nasida :
Dengke ni sabulan tu tonggina tu tabona, manang ise si
ose padan tu ripurna tu magona.
Dung sae nasida marpadan, borhat ma nasida. Gabe si Tangkal Tabu ma hundul di ginjang ni hoda i mangihuthon mardalan. Dang sadia leleng nai, dungi sahat nasida tu huta ni tulang ni si Piso Sumalim songon naung tinonahon ni inani si Piso Sumalim.
Jadi dung pajumpang nasida huta ni tulang nai, horas tulang ni si Tangkal tabu, horas ma tutu ni rajai jala disungkun tulangnaima nasida, ise do hamu umbahen na dohononmu ahu tulang mu?’ didokma mangalusi, ‘ na sian huta habinsaran do hami Tulang’. ‘Molo songoni, ba tubu ni ise ma ho sian habinsaran?’ ala ndang diboto si Tangkal Tabu mangalusi gabe si Piso Sumalim ma mangalusi, ‘tubu ni boru tompul sopurpuron ompung’.
Dung didok songoni, gabe di haol tulangna ma si Tangkal Tabu jala laons diboan tu jabu. Alai anggo si Piso Sumalim di bara ni pinahan do ibana dibaen. Dungi di suru tulangna si Piso Sumalim ma parsonduk bolonna manghobasi sipanganon. Molo si panganon ni si Tangkal Tabu di jabu tung mansai tabo ma dihilala ibana Alana sohea di dai /dipangan ibana sipanganon nasongoni, jala tung sudado dibaen ibana sude sipanganoni. Alai anggo sipanganon ni si Piso Sumalim di bara ni pinahan sipanganon ni hatoban do di baen marsampur jagung. Alai dipilliti si Piso Sumalim do indahan i panganonna, anggo angka jagung i di pasombu ibana ndang dipangan. Dung sae nasida mangan, sungkun-sungkun ma roha ni tulang ni si Piso Sumalim. Alana tung so adong do na tinggal di baen si Tangkal Tabu si panganon i. Jala si Piso Sumalim ndang diallang jagung. Dung dapot bodarina, roma tulang ni si Piso Sumalim mandok ‘molo laengku nahinan malo do marhasapi. Tarsunggul tu rohakku hamaloon ni laekku nahinan asa piltik jolo hasapion ninna tulang naima jala dilean tulang ni si Piso Sumalim ma paluon ni si Tangkal Tabu hasapi laos dijalo ibana ma huhut di endehon songonon:
“Reng reng reng nangau ninna hasapingkon
Aut adong nian godang tinutung,
Butong ma nian butuhangkon.”
Sai mulahulak ma songoni di endehon si Tangkal Tabu. Alai ndang tabo begeon ni pinggol ni angka naumbegesa, gabe disuru tulang ni si Piso Sumalim ma asa dipaso soara ni hasapi dohot endenai. Dungi di jou ma si Piso Sumalim sian bara ni pinahan i laos di sungkun ma, ‘boha ia ho Tangkal Tabu diboto ho do marhasapi? Alusna ‘huboto do ompung’. ‘Antong paluma jolo hasapi on molo na diboto hodo!’ Jadi dipalu si Piso Sumalim ma hasapi i laos huhut ma ibana mangandungkon sada ende nalungun. Ala ni taboni andungnai dohot soara ni hasapi nai, gabe sudema naumbegesa tarpodom. Dung dungo manogotnai sian podomanna, tamba longangma rohani tulang ni si Piso Sumalim mamingkiri haroro ni berenai.
Di nasahali disuru tulang ni si Piso Sumalim ma si Tangkal Tabu borhat marmahan horbo tu parjampalan/adaran nabidang, alai sude horbo na pinarmahan ni si Tangkal Tabu manunda tu angka suan-suanan ni halak jala pola do manjalo hata tulang ni si Piso Sumalim hinorhon ni panunda ni horbonai na tung mansegai angka suan-suanan na diladang. Dungi marsak ma tulangna mamereng parniulaan ni si Tangkal Tabu laos disuruma si Piso Sumalim borhat laho marmahan manggantihonsa. Diparmahanan tubu do halongangan marnida si Piso Sumalim, ai holan na hundul do ibana alai sude horbo na pinarmahanna menak, tung so adong na manunda tu suan-suanan ni halak. Alai nang pe songoni, tung so lulu-lulu do roha ni tulang na aha do namasa tu berenai. Disada tingki toho dibodarina dinalaho modom ma angka jolma, mangandung ma si Piso Sumalim sian toruni bara podomanna i , ia soara ni andungna songonon ma:
“Pak…pak…pak……
Ninna hapak-hapak on….
Timbo dolok Martimbang
Boi di ranap datulang on
Ia ahu ma tubu ni dainang berena
So diboto datulang on .”
Nang pe adong andung-andung ni berena di toru barai, tong do ndang diboto tulangna i namasai. Dungi di sorang ni ari manogotnai, disuru ma muse si Tangkal Tabu laho maninggala hauma. Alai diparniulaan ni si Tangkal Tabu gabe ditinggalama hauma i rap dohot sude nasa gadu-gadu ni hauma i, patusega jala paturongrong ma sude hauma na tininggalanai. Jadi lam tamba ma arsak ni tulang ni Si Piso Sumalim marnida namasai. Dungi disuruma si Piso Sumalim maninggala huhut mardongan muruk dohot jut ni roha hinorhon ni naung patusega sude hauma ni tulang ni si Piso Sumalim. Alai tung halongangan bolon do, ai hundul do si Piso Sumalim di atas ni tinggala i, gabe boi do mulak denggan sude hauma ni tulangnai.
Disada tingki dinamodom inang ni si Piso Sumalim songgot ma ro tu parnipionna taringot tu pangalaho na niulahon ni si Tangkal Tabu tu anakkonna si Piso Sumalim. Alani bonos ni rohana, disuruma sada hoda na bontar laho manaruhon pahean si Piso Sumalim tu huta ni ibotona rap dohot sada surat na disurathon di sambuhu bulu. Songonon ma isina:
“Ito….., hu tongos do dison pahean ni berem, molo tusi
di lehon hoda on pehean on, ido berem. Alai molo
mangalo do hoda on dang olo mangalehon pahean on, ido
hatoban.”
Di sogot ni ari, di ida tulang nai ma ro sada hoda bontar, alai sungkun-sungkun do roha ni rajai, aha do nuaeng namasa. Dungi didapothon ma hoda i, jala diida adong surat laos di jaha ma. Dungi disuruma si Tangkal Tabu parjolo mambuat pahean nabinoan ni hodai. Alai disi dibuat si Tangkal Tabu abit sian hoda i, manigor di tambik hoda ima si Tangkal Tabu laos balik. Dungi disuru ma muse si Piso Sumalim mambuat pahean sian i, alai tung denggan do dipasahat hodai tu ibana.
Dung songoni, tarrimas ma roha ni tulang ni si Piso Sumalim marnida na masai, laos di sungkun tulangnaima si Tangkal Tabu huhut marsoara na gogo: Ise do nasasintongna berekku ? jala boasa diulahon ho na songoni tu berengkon?” Jadi didok si Tangkal Tabu ma alusna songon on:
Sian gampang tu gompung
Sian damang tu daompung
Dang hea dope raja,
Ba nanggo apala songoni dalanna
Asa hea ahu raja.
Di natarrimas tulang ni si Piso Sumalim, naung di paoto-oto berena si Piso Sumalim rap dohot tulangna, didabuhon ma uhum tu si Tangkal Tabu, dipapodom ma ibana gabe sidege-degeon ni nasa jolma naro tu bagas ni tulangnai, jala sidege-degeon ni nasa jolma na ruar siang bagas ni tulang nai. Tung mansai hansit do uhum nabinahen ni tulang ni si Piso Sumalim tu si Tangkal Tabu pangoto-otoi i .
Di laon-laon niari, hundul si Piso Sumalim di sada inganan, tung mansai lungun rohana naeng mulak tu huta ni inana. Laos didok ma tu tulangna asa mualk ibana laho manjumpangi inana. Dungi dijou si Piso Sumalim ma
sada hoda laho hundulanna, laoes dinangkohi ibana ma hodai. Alai di nalaho borhat si Piso Sumalim, hatop ma maringkat boru ni tulangna mandapothon si Piso Sumalim jala mamintor nangkok tu hoda ni anakni namborunai. Jadi hatopma disuru si Piso Sumalim maringkat hodana laho mangaluahon boru ni tulangnai bahen parsonduk bolonna, laos dinasa dari i borhatma nasida tu hutani inani si Piso Sumalim.

1 komentar: